نوع پوشش مردان در دهه ۵۰ الی ۷۰

لباس محلی قدیم زنان طالقان :

پوشش زن و مرد ایرانی ازجمله مسایلی است که از دوران باستان در ایران دارای اهمیت بوده و در شرع مقدس اسلام نیز برآن تاکید بسیار شده است. پوشش ایرانی از ابتدای تاریخ باستانی این کشور تا کنون دستخوش تحولات جدی نشده و مفهوم پوشش از زمان باستان به این سو در فرهنگ ایرانی حفظ شده است. بررسی پوشاک از این لحاظ اهمیت دارد که می توان اطلاعاتی دررابطه با سیر تحول تاریخی، زیبا شناسی، اعتقادات، طبقات اجتماعی و پیشرفت صنعت به ویژه نساجی و پارچه بافی یک قوم یا تمدن کسب کرد . در ایران امروزی اقوام مختلف ایرانی با توجه به فرهنگ ها و آداب و رسوم خاص خود دارای لباس های مخصوصی هستند.

  به طورکلی عوامل موثر بر فرم لباس ها درجوامع مختلف عبارتند از:

- شرایط جغرافیایی و محیطی و آب و هوا - نحوه زندگی و اسکان و اوضاع اجتماعی -جنگ ها و اوضاع سیاسی و نوع حکومت -شرایط و اوضاع اقتصادی و پیشرفت های تکنولوژی -اعتقادات مذهبی و آداب و رسوم -نظام طبقاتی حاکم بر جامعه - روابط فرهنگی، اقتصادی و سیاسی با سرزمین های مجاور.

پوشاک ایرانیان در زمان ۵۵۰ سال قبل از میلاد تا دوران جنگ های صلیبی، ادامه لباس بابلی ها و آشوری ها و بسیارمتنوع و گوناگون بود لباس محلی طالقان میراث جهانی ایرانیان با زیبایی که از روح نیاکان این خاک در آن به امانت مانده است . لباس زنان طالقان متشکل از یک بلوز کوتاه ، شلوار، شلیته و جلیقه بوده است.

پوشش سر هم چارقد و بر روی آن چادر سفید یا چادر شب بوده است که درباره هر یک و کارکرد آنها به اختصار توضیح خواهیم داد.
بلوز : در طالقان به آن " پیرهن " می گفتند در حقیقت یک بلوز کوتاه و آستین بلند بوده است. این بلوز به فراخور حال و سلیقه مردم عموماً تا نیمه جلو باز بوده و با دکمه بسته می شده است.
در دوره متاخر که می توان گفت از هفتاد سال پیش شروع شد زنان به مرور به پارچه های رنگارنگ و متنوعی که بزازهای دوره گرد با الاغ به طالقان می آوردند علاقه مند شدند و گاهی مردان در سفر خود به شهرها به عنوان سوغات از بزازهای شهری چند متری چیت می خریدند و به مرور بلوزهای چیت جای خود را به بلوزهای کرباسی سفید رنگ دادند.

طبیعتاً در آن زمان هم مثل تمام ادوار ، غنی تر ها لباس های با کیفیت تری می پوشیدند. لباس هایی از جنس تافته و دیبا که پارچه اش از شهرها به طالقان می رسید.

شلوار – شلیته : شلوار – شلیته یک لباس دو تکه و ترکیبی از شلوار و شلیته بوده است. شلوار مثل همه شلوارها در دوره های اولیه از جنس کرباس بوده که پارچه اش را خود زنان از پنبه می بافتند و مردها در سفر به شهرها آن را توسط رنگرز سیاه می کردند که البته بیش از آن که سیاه از کار در بیاید نوعی سورمه ای تیره بوده است.
اما در دوره های بعد و تا زمان انقراض این لباس ها شلوار زنان از جنس دبیت سیاه تهیه می شده که باز هم ثروتمندترها از دبیت های بهتری استفاده می کردند.
این شلوار پاچه گشاد بوده و از بالا با بند تنبان سفت می شده است.
بر روی این شلوار زنان شلیته می پوشیدند. دامنی بسیار پرچین و کوتاه که در رنگهای مختلف دوخته می شد. عموماً عروس ها هفت هشت دست شلوار – شلیته در جهیزیه خود داشتند.
کفش و جوراب : کفش زنان طالقان که به آن ارسی گفته می شد از شهرها می آمد. اغلب سیاه رنگ بود و در مواقع عادی بدون جوراب از آن استفاده می شد.
جوراب کالای لوکس و تشریفاتی به حساب می آمد که غالباً به صورت جوراب رنگ پا بوده و برای مهمانی ها و عروسی ها از آن استفاده می شده است. جوراب هم از جمله کالاهایی بوده که فروشندگان دوره گرد که به آنها " عطارگ " می گفتند با خود به طالقان می آوردند و زنان در قبال چند تخم مرغ از آنها جورابی ، سوزنی یا پارچه ای می خریدند.
روسری یا همان چارقد : چارقد معمول زنان از ململ سفید تهیه می شده است. یک روسری سه گوش لچک مانند که با سنجاق به زیر گلو می بستند.
دختران و زنان از این روسری استفاده می کردند اما به مرور استفاده از چارقدهای آق بانو ، نوعی پارچه با طرح های سیاه و سفید نیز رایج می شود که طرفداران خاص خودش را داشته است اما پیرزنان همچنان به چارقدهای سفید خود پایبند بودند.
زنان گاهی با نخ قرقره ای که از پنبه تهیه کرده بودند هم به شکل سه گوش روسری می بافتند.
در دوران بعدی بافت چارقد با قلاب و به اشکال تزئینی تر هم در میان زنان طالقان باب شد.
یک روسری دیگر هم با نام " سرخشک کن " وجود داشته که مخصوص خشک کردن موها بعد از حمام بوده است و دختران هنگام ازدواج در مجموعه هدایای اسباب حمام از طرف خانواده داماد صاحب آن می شدند. پارچه سرخشک کن ها از شهر خریداری می شده و غالباً طرح های سرخ رنگ زیبایی داشته است. سرخشک کن ها را بعد از حمام پشت سر گره می زدند.

جلیقه/جلزقه: نیم تنه ای بوده که درونش را آستر می دادند و روی " پیرهن " یا همان بلوز کوتاه می پوشیدند. آستین آن شبیه کت بوده و هر کسی توانایی و هنر دوخت آن را نداشته است و " نابلدها " با دادن مزد به کسانی که این هنر را داشتند جلیقه خود را تهیه می کردند.
چادر : چادر زنان طالقان دو دسته بوده است چادر سفید و چادر شب.
چادر سفید همانند چادر نمازهای امروزی در طرح ها و رنگ های مختلف تهیه می شده و برش پائین آن هلالی بوده است. زنان به صورت روزمره از این چادر استفاده می کرده اند. جنس این چادر عموماً چیت بوده که پارچه اش از بزازهای دوره گرد یا از شهرها خریداری می شده است.
در سال های بعد – احتمالاً دهه بیست و سی خورشیدی ، بزازهایی به " روستا ها " می آمدند که به آنها کوپنی می گفتند مفهموم این کوپنی یعنی جنس ارزان. پارچه های چادری ارزان قیمت این بزازها در میان طالقانی ها طرفداران ویژه ای داشته است.
و اما " چادر شب " نوعی چادر کرباسی بوده است. دقیقاً مربع شکل و مخصوص مراسم رسمی و مهمانی ها. زنان وقتی قصد داشتند حمام بروند یا مثلاً به بخش دیگری از ده دعوت می شدند حتماً چادر کرباسی خود را استفاده می کردند.
طرح و نقش چادر هم به فراخور سلیقه و توان مالی افراد راه راه یا چهارخانه سیاه و سورمه ای تیره بوده است. ( ظاهراً رنگرزها توان تولید رنگ سیاه برای کرباس را نداشتند )
با این حال زنانی هم بودند که هرگز چادر غیر کرباسی نمی پوشیدند .

در این میان دسته ای از زن ها که پیرتر بودند ( زنانی که قبل از 1250 شمسی متولد شده بودند ) یا زنان جوان اما مومن تر از شلوار – شلیته پرهیز می کردند. آنها " پیرهن و تنبون " می پوشیدند.
پیرهن که همان بلوزهای کوتاه بوده و تنبون که شبیه دامن های بلند امروز بوده و تنها وسط آن را به صورت عمودی درز می گرفتند که به زعم بنده تا حدودی شبیه دامن شلواری می شده است.
مردان جوانی هم بودند که با بلوزهای کوتاه زنان مخالف بودند و ترجیح می دادند زنان بر روی شلوارهای مشکی ، پیراهن های بلند تا روی زانو بپوشند . امروزه  آثار آن در میان لباس زنان طالقانی کمتر دیده می شود.

             متاسفانه برخی لباسهای محلی را به دلیل کهنگی و بی ‌ارزشی  و ازمُد افتادگی و کم‌ توجهی نسل جدید به لباسهای محلی،کنار گذاشته ‌ شده اند  در حالیکه این لباسها نشانه فرهنگ و هویت ماست و باید حفظ میشد.

متأسفانه امروز در بیشتر مناطق شهرستان و روستاها، کمتر زنان و مردانی با پوششهای محلی دیده می‌ شوند و این البسه دارای پیشینه و هویت در کنج پستوها و صندوقچه ‌های پدربزرگها و مادربزرگها  بخاک سپرده ‌شده اند و زنگار فراموشی بر آنها نشسته است.    

به هر حال امروزه به حکم گذر زمان، تحول اوضاع اجتماعی و روابط با سایر کشورها و حتی ماهواره و اینترنت تغییرات زیادی در طرز پوشش اهالی منطقه به وجود آورده و بخشی از پوشش قدیم را فقط در میان روستائیان که از سن بالایی برخودار هستند می ‌توان دید.